مراقبت و ایمنی کارگران در برابر خطرات برق
ایمنی کارگران در برابر خطرات برق – خطرات برق و برق گرفتگی تنها شامل افرادی که کارشان به طور مستقیم با برق است نمی شود. اما بر اساس آمار منتشر شده از اداره ایمنی و سلامت شغلی سومین عامل مرگ و میر در صنایع ساختمانی برق گرفتگی است.
نیاز است کارکنانی که به صورت روزانه با جریان های برق مواجه هستند با روش‌های مراقبت و ایمنی در برابر خطرات برق گرفتگی آشنایی داشته باشد.
ایمنی کارگران در برابر خطرات برق
بیش از ۵۰ درصددافرادی که جان خود را به علت برق گرفتگی و خطرات ناشی از آن از دست می دهند کارگران صنایع مختلف هستند.
یکی از مهمترین وظایف کارفرمایان ایجاد محیط امن و ایمن برای کارکنان است به صورتی که تمامی افراد و کارکنان را از خطر دور نگه داشته تا خطری سلامتی افراد را تهدید نکند.
محیط کار باید تا حدی امن باشد که از بروز حداقل حوادث نیز جلوگیری کند.
خطرات برق گرفتگی
- سوختگی: در صورت عبور جریان از بدن انسان ناحیه ورودی و خروجی آن دچار سوختگی می‌شود و درجه این سوختگی به عواملی مثل شدت جریان عبوری از بدن و ولتاژ برق وابسته است.
- ایجاد اختلال در سیستم عصبی: ورود جریان برق به بدن می‌تواند تاثیر مخربی روی سیستم عصبی فرد بگذارد و مشکلاتی مثل لرزش یا پرش عضو را به همراه داشته باشد.
- انقباض عضله: عبور جریان از بدن می‌تواند انقابض عضلات را به همراه داشته باشد. گاهی این انقباضات در مقیاس کم و در دست و پا رخ می‌دهد اما گاهی عضوهای حیاتی مثل ریه و قلب منقبض شده و جان فرد را میگیرند.
- تجزیه خون: خون دارای املاح مختلف و مواد معدنی است و در صورت عبور جریان از آن مانند الکترولیت عمل کرده و یونیزه می‌شود. یونیزه شدن خون می‌تواند اختلالات جبران ناپذیری را به وجود آورده و حتی در شرایطی که جریان عبوری زیاد باشد می‌توانند منجر به مرگ شود.
عامل اصلی خطر برای انسان جریان برق است و تحقیقات نشان داده که:
- جریان 0.02 آمپر خطری برای انسان ایجاد نمی کند
- جریان 0.05 آمپر برای انسان خطرناک است.
- جریان0.1 آمپر و بالاتر از آن می‌تواند موجب صدمات جبران ناپذیر و مرگ و میر شود.
عوامل خطر در کار با برق
- برخورد و تماس با خطوط برق‌رسانی
- تماس با منبع انرژی
- تماس با سیم‌های بدون روکش سالم
- عدم آشنایی با ابزارآلات
- بی‌توجهی به علائم خطر
- عدم وجود دانش کافی برای استفاده از تجهیزات برقی مثل پریزها و سیم‌های برق
توجه داشته باشید که خطوط برق رسانی و کابل‌های فشار قوی حامل ولتاژهای بسیار قوی هستند و روکش محافظ آن‌ها عایق نیست و در صورت تماس بدن با روکش آن‌ها نیز می‌تواند منجر به مرگ افراد شود.
کاربرد روکش خطوط برق رسانی محافظت در شرایط آب و هوایی مختلف است.
فاصله اصولی و صحیح برای خطوط برق رسانی 3 الی 4 سانتی متر است و برای کار در اطراف این خطوط نیاز است علاوه بر استفاده از تجهیزات ایمن در برابر برق گرفتگی از نردبان‌هایی استفاده کنید که عایق هستند، مثل نردبان‌های چوبی یا فایبرگلاس که نارسانا هستند.
اتصال با منبع انرژی می‌تواند تاثیرات مخربی مثل ایجاد شوک و سوختگی برقی را به همراه داشته باشد. با عبور جریان الکتریکی از بدن، به فرد شوک وارد می‌شود. میزان شوک وارده به بدن افراد بستگی به عوامل زیر دارد:
- مدت زمان اتصال منبع انرژی با بدن فرد
- جنسیت
- وزن فرد
- شدت جریان عبوری
- مسیر طی شده در بدن
- رطوبت بدن فرد
- آب یکی از موادی است که به سرعت جریان برق را منتقل می‌کند و می‌تواند تاثیر زیادی در میزان شوک ورودی به بدن فرد را داشته باشد.
عایق بندی سیم‌ها دائمی نیست و با استفاده از تجهیزات الکترونیکی و به مرور زمان پوسیده شده و از بین می‌روند. در صورت عدم است استفاده از سیم ارت در محیط‌های کاری این پوسیدگی‌ها می‌تواند خطر آفرین باشند و افراد را دچار برق گرفتگی کنند. یکی از راه‌های جلوگیری از چنین اتفاقی استفاده از دستگاه قطع کننده اتصال کوتاه یا همان (GFCIs) است.
محافظت در برابر برق گرفتگی
- محافظت فردی و ایمنی کارگران در برابر خطرات برق: اولین قدم برای حفاظت در برابر برق گرفتگی پوشش مناسب و استفاده از تجهیزات ایمنی پوششی مقاوم و عایق برق است. استفاده از پوشش و کفش عایق و همچنین عایق بندی زمین با استفاده از لاستیک یا چوب که مانع خروج جریان از بدن فرد شوند.
- ترانس ایزولمان یا یک به یک: این نوع ترانس از سری ترانس‌های القایی است که هم ورودی و هم خروجی آن یک ولتاژ دارد.
- رله‌های حفاظتی: این رله‌ها به شکلی تولید شده‌اند که در صورت بروز اختلال در سیستم‌های برقی و در صورتی که جریانی بیش از 30 میلی آمپر از بدن شخص رد شد به سرعت و در لحظه جریان برق دستگاه را قطع می‌کند و از خطرات ناشی از برق گرفتگی جلوگیری می‌کند.
- ارتینگ: اتصال به زمین یک روش بسیار ایمن است که با کمترین هزینه می‌تواند از جان افراد در برابر برق گرفتگی محافظت کند. در این روش یک سیم با عمق کافی به زمین مرطوب می‌رسد و در محل اتصال به زمین نیست دارای کمترین مقاومت است. در صورت وجود سیم ارت و اتصال آن به زمین اگر بدن انسان با دستگاه برخورد کند حالت انشعاب جریان ایجاد شده و جریان عبوری از بدن فرد در حد خطرناک نیست و مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند.
- بدنه عایق: در هنگام انتخاب دستگاه‌های الکترونیکی چه خانگی چه صنعتی باید توجه داشته باشی بدنه دستگاه عایق باشد و در صورت برخورد انسان با بدنه دستگاه حادثه‌ای شکل نگیرد.
نکات ایمنی در کار با برق
- بازدید مداوم و دوره‌ای از سیم‌ها و خطوط انتقال جریان و اطمینان از سلامت تمامی نواحی عایق
- اطمینان از سلامت کلید و پریزها
- رعایت نکات ایمنی و فنی در خصوص سیم کشی ساختمان
- استفاده از عایق و کابل‌ها برای عبور سیم‌های برق
- اتصال به زمین یا ارتینگ به صورت درست و اصولی انجام شده باشد.
- لوازم، دستگاه‌ها و کابل‌هایی که پرتابل هستند در محل مناسبی قرار گرفته و در مسیر عبور افراد نباشند.
- استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب و عایق هنگام تعمیر لوازم برقی.
- استفاده از عایق مناسب مقابل تابلو برق
- عدم دستکاری خودکار تجهیزات برقی بدون داشتن دانش کافی
- استفاده از فازمتر برای ایمنی بیشتر و اطلاع از وجود برق
- پوشاندن کانال‌های برقی
- حتما هنگام کار با تجهیزات برقی و برق از دستکش ایمنی ضد برق استفاده کنید
